Publicaties

Referentiearchitectuur en de Omgevingswet

Ken je dat? Je hebt heel veel moeite gedaan om een probleem op te lossen en je komt er dan achter dat iemand anders het probleem al heeft opgelost… Hoeveel makkelijker was het geweest als je hem eerst had gesproken? Zodat je zijn oplossing had kunnen gebruiken!

Dat is wat een referentiearchitectuur probeert te bereiken: voorkomen dat organisaties individueel een oplossing moeten verzinnen voor een probleem dat ze allemaal ervaren. In deze blog licht ik toe wat een referentiearchitectuur is en op welke manier je deze kan gebruiken. Ik zoom daarbij in op de GEMMA-referentiearchitectuur en kijk specifiek naar de nieuwe referentiearchitectuur voor de Omgevingswet. Een mooi voorbeeld van een gemeenschappelijk vraagstuk dat om een gezamenlijke aanpak vraagt!

 

Wat is een referentiearchitectuur?

Een referentiearchitectuur is een generieke oplossing voor een gemeenschappelijk vraagstuk. Veelal een vraagstuk dat speelt binnen een bepaalde sector. Welke elementen de architectuur precies bevat verschilt per referentiearchitectuur. Bij de ene architectuur ligt de nadruk op bedrijfsfuncties (BIAN uit de bankensector) bij een ander op de applicaties en data (IT4IT, de referentiearchitectuur voor IT-afdelingen). Gewoonlijk is dit afhankelijk van het vraagstuk dat de architectuur moet oplossen. De GEMMA referentiearchitectuur geeft inzicht in hoe een gemeente zich kan organiseren, van functies (zoals HRM en beleid) tot de door deze afdelingen gebruikte ICT-systemen. GEMMA is daarbij sterk gerelateerd aan andere overheidsreferentie architecturen zoals WILMA (waterschappen) en PETRA (provincies).

Om ervoor te zorgen dat de referentiearchitectuur door iedere gebruiker op de juiste wijze wordt geïnterpreteerd, maken referentiearchitecturen meestal gebruik van een gestandaardiseerde modelleer taal. Zo is BIAN gebaseerd op UML en stelt GEMMA haar modellen op in ArchiMate en BPMN. Deze modelleertalen zijn verwerkt in één omgeving in de BiZZdesign Enterprise Studio (BES) om optimaal te visualiseren, relaties te leggen en te rapporteren.

 

Waarom referentiearchitectuur?

Er zijn veel redenen te noemen voor het bestaansrecht van een referentiearchitectuur. Ik zal er hier twee uitlichten: het voorkomen van dubbel werk en standaardisatie.

Voorkomen dubbel werk: We hebben in Nederland 388 gemeenten. Beeld je in dat ieder van deze gemeenten zelf zou moeten nadenken over hoe zij zichzelf organiseren, op welke manier zij hun processen laten verlopen en hoe ze de informatievoorziening regelen. Krijg je een beeld? Zonde van alle inspanningen toch? Daar valt winst te behalen! Met dit doel is de GEMMA opgestart. Eén architectuur te gebruiken door alle gemeenten. Een gezamenlijk startpunt voor gemeentelijke architecten, procesmanagers en informatiemanagers.

Denk nog een stapje verder na over die 388 gemeenten. Stel dat deze gemeenten allemaal los van elkaar hun informatievoorziening zouden inrichten. Heb je weleens geprobeerd een in Europa gekochte telefoon oplader in Amerika te gebruiken? Dat lukt niet. Eenzelfde situatie zou zich voordoen op het moment dat iedere gemeente zelf standaarden zou bedenken voor haar informatievoorziening. Het zou erg lastig worden om informatie uit te wisselen tussen de verschillende gemeenten.

Standaardisatie: Een referentiearchitectuur zorgt ook voor standaardisatie. Doordat we gemeenschappelijk afspraken maken zorgen gemeenten ervoor dat ze eenvoudiger met elkaar kunnen communiceren en dat het eenvoudiger is om een van de leveranciers van informatievoorzieningsproducten (applicaties) te selecteren. Je wilt immers die leverancier die zich conformeert aan die gemeenschappelijke standaard.

 

De Omgevingswet referentiearchitectuur – GEMMA

Met de komst van de Omgevingswet wordt een nieuw onderdeel aan de GEMMA referentiearchitectuur toegevoegd. Deze subset van de GEMMA geeft gemeenten inzicht in de toekomstige (na invoering van de Omgevingswet) processen, data en applicaties specifiek voor de Omgevingswet. Toekomstige processen voor het vaststellen (en wijzigen) van een omgevingsplan of het afgeven van een vergunning zijn in beeld gebracht, evenals alle mogelijke in deze processen te gebruiken data en applicaties. Deze architectuur biedt een perfect startpunt voor een gemeente om haar eigen gemeente specifieke, toekomstige situatie in beeld te brengen. Zie in de onderstaande afbeelding de referentiearchitectuur voor de overkoepelende informatiearchitectuur voor gemeenten voor de Omgevingswet.

 

Basisplaat Informatievoorziening gemeenten Omgevingswet.png

 Basisplaat Informatievoorziening gemeenten Omgevingswet (bron: gemmaonline.nl)

 

Vier stappen om aan de slag te gaan met de Omgevingswet referentiearchitectuur

Je wilt aan de slag met de Omgevingswet referentiearchitectuur, wat doe je dan? Ik heb een aantal suggesties:

  • Bepaal de gemeente specifieke toekomst. Gebruik de GEMMA Omgevingswet architectuur als basis om jouw gemeente specifieke toekomstbeeld te schetsen. Geef daarbij aandacht aan de lokale keuzes die je als gemeente gaat maken: Ga je aan de slag met toepasbare regels? Hoe ga je zaakgericht werken inzetten? Welke rol krijgt de gemeentelijke website? Hoe ga je om met vragen die niet via het DSO-omgevingsloket komen, maar bijvoorbeeld via de telefoon of balie? Hoe ga je om met archivering? Met de GEMMA referentiearchitectuur en jullie antwoorden op deze vragen creëer je een gemeente specifieke architectuur.
  • Breng de huidige situatie in beeld. Doe een analyse op je huidige situatie. Hoe verlopen de bij de Omgevingswet betrokken processen nu? Welke applicaties gebruik je daarbij? Welke afdelingen zijn hierbij betrokken? Een praktisch hulpmiddel voor het in beeld brengen van je applicaties is de GEMMA softwarecatalogus.
  • Maak een GAP-analyse & Roadmap: Breng de verschillen tussen de huidige situatie en de gewenste toekomstige situatie in beeld. Welke grote brokken werk zie je? Denk hierbij aan het updaten/ kopen van bepaalde applicaties of het bijscholen van personeel. Plaats vervolgens deze brokken werk in de tijd en er ontstaat een roadmap van je huidige situatie naar je toekomstige situatie. Dit kan goed opgepakt worden met het Agile
  • Pak de rol van de moderne architect op. Voor een architect is het tegenwoordig niet meer voldoende om ‘alleen maar’ de huidige situatie, gewenste situatie en de GAP-analyse te doen. De moderne architect kan zich niet meer alleen bezighouden met de inhoud. De moderne architect zal zich dus minder op de inhoudelijke adviesfunctie moeten focussen, maar juist meer een onafhankelijke faciliterende rol aan moeten nemen; uiteraard zonder de inhoud uit het oog te verliezen.

Wil je praten over de aanpak bij jouw gemeente en/of direct aan de slag met deze referentiearchitectuur? Neem dan contact op met Guido Cohlst

 

Praatplaat Digitaliseringsopgave Omgevingswet

Om van de Omgevingsgwet naar een Omgevingsloket te komen staan de ‘bronhouders’ voor een digitaliseringsopgave. In deze praatplaat is de samenhang en de samenwerking tussen alle digitale elementen van het Digitaal Stelsel Omgevingswet in kaart gebracht. Dit is een ArchiMate doelarchitectuur Omgevingswet, gebaseerd op de GEMMA-doelarchitectuur Omgevingsgwet. In één overzicht zie je de belangrijkste spelers en componenten van de digitaliseringsopgave.

Praatplaat Omgevingswet

 

Tweeten
Delen

Gerelateerd